Jakiego specjalistę wybrać?

Psycholog pomaga zrozumieć sytuację, ocenić potrzeby osoby w kryzysie, określić jej zasoby (wiedzę, umiejętności, doświadczenie, wsparcie) i zaproponować możliwe ścieżki dalszego działania. Psychologowie zajmują się także psychoedukacją, szczególnie ważną, gdy ktoś zmaga się z trudnościami (wynikającymi np. z przewlekłej choroby, neuroróżnorodności, specyficznej sytuacji życiowej). Warto wiedzieć, że nie każdy psycholog prowadzi psychoterapię – do tego potrzebne są specjalne umiejętności i uprawnienia.

W zawodzie psychologa pracują osoby z tytułem magistra po ukończeniu pięcioletnich studiów psychologicznych.

Psychoterapeuci pomagają mierzyć się z problemami emocjonalnymi (także zaburzeniami nastroju czy zaburzeniami lękowymi), uzależnieniami, kryzysem tożsamości czy trudnościami w relacjach. Osoba podejmująca terapię przy pomocy psychoterapeuty określa, nad czym chce pracować i jaki cel osiągnąć. Długość trwania terapii zależy od wielu czynników, m.in. od sytuacji życiowej i zaangażowania klienta/pacjenta, a także od tego, w jakim nurcie i w jaki sposób pracuje psychoterapeuta. Terapia - zależnie od potrzeb - może być indywidualna, grupowa, rodzinna albo dla pary.

Psychoterapeutą może zostać osoba z wyższym wykształceniem, która dodatkowo ukończyła czteroletnie całościowe szkolenie w szkole psychoterapii i uzyskała certyfikat.

Psychiatra jest lekarzem, który może postawić diagnozę medyczną, zalecić farmakoterapię i/lub psychoterapię. Leki nie zastępują psychoterapii, ale mogą ją umożliwić, pomagając odzyskać siły do pracy nad trudnościami. Konsultacja z psychiatrą jest konieczna przy nasilonych zaburzeniach nastroju (np. przedłużający się okres smutku, bezsilności, braku energii, myśli rezygnacyjnych, ale także nagłe i niezrozumiałe pobudzenie, przedłużający się stan euforii), przy objawach psychotycznych (zmiany w sposobie myślenia i zachowania, które są niezwykłe i nieadekwatne do sytuacji).

Psychiatra ma za sobą studia medyczne i specjalizację.

Jeśli trudności w relacjach, emocjach czy nauce dotyczą uczniów i uczennic szkół podstawowych lub ponadpodstawowych, warto skorzystać z pomocy pedagoga albo psychologa szkolnego (czyli psychologa, który ma dodatkowe uprawnienia do pracy w szkole). To osoby, które mogą pomóc w rozwiązywaniu konfliktów rówieśniczych, pomóc w radzeniu sobie ze stresem, dawać wsparcie w trudnych chwilach.

Psychologów pracujących w szkole, jak wszystkich innych psychologów, obowiązuje tajemnica zawodowa. To znaczy, że taka osoba nie może zdradzać treści rozmów z uczniem, z wyjątkiem sytuacji, gdy wie lub podejrzewa, że istnieje zagrożenie dla czyjegoś zdrowia lub życia. Jeśli uczeń jest niepełnoletni, psycholog może być pytany przez rodziców o sytuację dziecka. Mają oni prawo do uzyskania informacji, ale wyłącznie niezbędnych, przedstawionych w ogólnej formie i z poszanowaniem podmiotowości dziecka.

Z poradni mogą korzystać dzieci (od urodzenia), młodzież, ich rodzice, nauczyciele oraz placówki edukacyjne. Specjaliści pomagają diagnozować trudności w uczeniu się (wystawiają stosowne opinie, a w części poradni także orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego), doradzają w wyborze ścieżki edukacyjnej lub zawodowej, a także wspierają szkoły i przedszkola w realizacji zadań wychowawczych. Mogą też zaproponować udział w warsztatach, treningach umiejętności społecznych czy skierować na dodatkowe konsultacje. Nie diagnozują zaburzeń rozwojowych ani zaburzeń psychicznych.

Wykazy poradni zamieszczone są np. na stronach kuratoriów oświaty dla poszczególnych województw.

Istnieją także niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Ich usługi są płatne. Wydają opinie (w określonych sprawach), natomiast nie mogą wystawiać orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego.